شاید برای بیش تری مردم ایران، از محرم جز عاشورا و از عاشورا جز عزاداری برای سرور و سالار شهیدان چیزی دیگر به ذهن نیاید؛ ولی در بسیاری از کشورهای دیگر جهان محرم و به ویژه روز دهم آن معنا و مفهومی دیگر دارد.

در مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی برای محرم مستحباتی بیان شده است که از جمله آن ها روزه های آن است. روزه گرفتن در سه روز نخست آن برای کسانی که خواهان فرزندی صالح هستند سفارش شده است؛ زیرا روزهایی است که حضرت زکریا(ع) درخواست فرزند کرد و خداوند به وی فرزندی پس از سه روز عبادت  داد که داستان آن در سوره های آل عمران و مریم (س) آمده است.

اصولا در فرهنگ اسلامی در روزهای خوب و میمون که از آن به ایام الله یاد  می شود، گرفتن روزه مستحب است. برخی از مسلمانان مانند اهل سنت به سبب برخی از روایات صحیح و سقیم و به زعم این که در روز عاشورا حضرت یوسف(ع) از زندان آزاد شده و حضرت موسی(ع) از آب عبور کرده و کشتی حضرت نوح(ع) در این روز بر روی کوی جودی مستقر شده و حضرت یونس(ع)  هم در چنین روزی از شکم حوت نجات پیدا کرد و مانند آن این روز را بزرگ داشته و به عنوان ایام الله روزه در آن را مستحب می شمارند و به جشن و شادی می پردازند.

این در حالی است که بر اساس روایتی از امیرمومنان این وقایع در روزهایی دیگر رخداد است و بنی امیه با جعل حدیث همه این امور را به این روز نسبت داده اند تا بتوانند بر شادی پیروزی بر اهل بیت (ع)و کشتار فجیع فرزندان رسول  الله (ص) ابعاد دیگری ببخشند.

در برخی از کشورهای آفریقایی مراسم باشکوهی در روز عاشورا برگزار می شود که به ویژه کشورهای غرب آفریقا هماره مراسمی وجود دارد که می توان به مراسم تمخریت در سنگال اشاره کرد.

روز دهم محرم که در سنگال معروف به تمخریت می­باشد، و این روز از طرف دولت تعطیل رسمی اعلان شده است، برنامه­های خرافی متعددی اجرا می شود که عبارتند از:

1. دید و بازدید به عنوان روز عید.

2. مراسم گاو کشی، قبل از عاشورا محل‌های مخصوصی برای فروش گاو مهیا می­کنند و تعداد زیادی می­کنند و تعداد زیادی گاو در این ایام خریداری می­­شود، تا این که در روز عاشورا و در ملا عام ذبح شود و گوشت آن بین مردم اعم از فقیر و غنی توزیع می­کنند.

3. شب عاشورا مردها لباس زن‌ها و زن‌ها لباس مردها پوشیده، و به طور دسته جمعی به کوچه و خیابان آمده و مشغول رقص و پای کوبی می­شوند.

4. در این شب دزدی مباح و حلال می­باشد، تعدادی از جوانان و نوجونان اقدام به دزدی می­کنند، و اگر چیزی دزدیدند حلال و صاحب مال حق استرداد را ندارد، این منظره در روستاها و شهرهای غیر داکار بیشتر مورد عنایت است، فلذا مردم در این شب زود درب‌های منازل و مغازه­ها را بسته و کلیه اثاث‌های در دسترس را مخفی می­کنند.

5. شب دهم اغلب خانواده‌ها غذا را به طور دسته جمعی می­خورند و معتقدند که اگر کسی در این شب شکم خود را پر نکند خداوند آن را به وسیله آتش جهنم پر خواهد کرد، و اگر کسی گرسنه بماند تا سال آینده در فقر و فلاکت به سر می­برد، فلذا در این شب خیلی پرخوری می­کنند.

6. روزه گرفتن روز دهم یک سنت موکد نزد اکثریت این خلق خداست. به زعم این که در این روز حضرت یوسف از زندان آزاد شده و حضرت موسی از آب عبور کرده و کشتی حضرت نوح در این روز بر روی کوی جودی مستقر شده و حضرت یونس هم در چنین روزی از شکم حوت نجات پیدا کرد و...

انسان وقتی این برنامه­ها را مشاهده می­کند به یاد جمله معروف زیارت عاشورا می­افتد که (ان هذا یوم تبرکت به بنو امیه و ابن آکله الاکباد اللعین ابن اللعین) و (هذا یوم فرحت به آل زیاد و آل مروان بقتلهم الحسین(ع)).

تحول سازی و تغییر در نگرش ها

با این همه انسان های آگاهی نیز وجود دارند که به مبارزه با این گونه برنامه ها رفته اند. از جمله شریف حیدره است که با توجه مظلومیت و شهادت امام حسین (ع) در این روز به بازسازی نگرشی و رفتاری مردم غرب آفریقا اقدام می کند.

وی که یکی از اندیشمندان و سخنوران به نام و صاحب نفوذ در این منطقه است با گرایش های صوفی خویش گرایش به اهل بیت (ع) را اصل قرار می دهد و محبت ایشان را در کنار امامت به مفهوم صوفیانه واجب می شمارد.

ایشان معتقدند که اگر این روایات درست باشد و در تاریخ رخدادهای بسیاری به وقوع پیوسته است با توجه به شهادت فرزند رسول الله(ص) امام حسین (ع) و  ظلم های بنی امیه و یزید در حق ایشان در روز عاشورا  نمی بایست دیگر این روز را جشن گرفت.

در مفاتیح الجنان نیز روزه عاشورا به گونه ای تجویز شده است که عصر آن روزه شکسته و افطار شود که در حقیقت نوعی مبارزه با فرهنگ اموی است که اگر این رخدادها واقعیت داشته باشد با رخداد کربلا و فجایع آن روز دیگر جشن و شادی برای امت نمی ماند و می بایست روزه و شادی خویش را به عزا تبدیل کند.